Aurkitu zure izena
Primary tabs
Artizar
Egunsentian edo ilunabarrean Eguzkiaren inguruan ikus daitekeen argizagia (Venus planeta).
Artzain
Ardiak zaintzea lanbiderik zaharrenetakoa da, abeltzaintzaren hasieran kokatu beharrekoa. Azken urteotan zabalduriko Artzai honen aldaera da.
Artzanegi
Ilarduia (A) herriko baseliza. Berez, beste kasu askotan bezala, desagertu zen Artzanegi herriko eliza zen. Eraikuntzan nabarmentzekoak dira hormetan sarturik dauden hilarri erromatar biak eta Andre Mariaren irudi erromanikoa. Gaur egun baseliza hilerriko kapera da.
Artzeina
Uda / Trebiñoko behinolako herria eta Andre Mariaren baseliza. Herrixka 1025ean azaltzen da dokumentazioan, baina ez dakigu noiz desagertu zen. Arrietako elizako paperetan Artzeinako Andre Mariaren ermita aipatzen da, XVI. mendean. Irudi duenez, Golernio eta Meana herrien artean zegoen.
Artzi
Nafarroako herria eta Andre Mariaren baseliza. Egun herrian ez da inor bizi eta eliza ermitatako dago, Nafarroako erromanikorik ederrenetakoa bada ere. Gaztelaniaz Arce deitzen zaio, baina dokumentazioak garbi frogatzen du euskarazko Artzi dela jatorrizkoa. Ibarraren izena, bestalde, Artzibar da orain arte euskaldun -hein batean bederen- iraun duten Mezkiritz bezalako herrietan.
Asa
La Puebla de la Labarcako (A) herrixka eta Andre Mariaren baseliza. Erromatarren garaiko herri hau -elizan garai hartako hilarriak ageri dira- 926an aipatzen da lehenengo aldiz, eta badakigu hustu XIX. mendean egin zela. Frantsesen aurkako gerraren garaian elixattoa bota eta irudia herriko elizara eraman zuten. Gaur egun Barriako monasterioko moja bernarditak bizi dira bertan.
Asier
F. Navarro Villoslada idazlearen Amaya o los vascos en el siglo VIII liburuko pertsonaia, Amagoiaren semea. Izen honen esanahia ('hasiera') Amaia beste pertsonaia nagusiaren izenaren adierari ('bukaera'-ri) kontrajartzen zaio, kontakizuna lehendabiziko kristauen eta azkeneko jentilen ingurukoa baita. Asier-ek Eudon izena ere hartzen du eleberrian.
Asiturri
Esteribarko (N) Andre Mariaren baseliza. Salbatoreren monasterioa izan zen XI. mendetik XVI.era, baina data honetan ermita bihurtu zen. Izenaren osagaiak hats eta iturri direla dirudi, hau da, usain eta zapore txarra dituen iturria, urak duen sulfuroagatik edo.
Askoa
Andre Mariaren antzinako adbokazioa, Arabakoa. Ermita 1257an Aysecoa gisa azaltzen den Askoa herri hustuko eliza zen. Irudia orain Apodakako (A) elizan dago altxaturik. Horretaz landa, bada Ataunen (G) izen bereko mendia, Lizarrusti ondoan, Basajaunaren bizilekua omen dena.
Asona
Erdi Aroko izena. Asona, Iruñeko Eneko Aritza erregearen alaba, Tuterako (N) Muza banukasitarrarekin ezkondu zen, 802. urtean. Banukasitarrak Tuterako agintariak izan ziren hiria arabiarren menpe zegoenean, baina Iruñeko errege-erreginen jendakiak ziren, eta anitzetan elkar harturik borrokatu ziren, bai frankoen aurka eta bai arabiarren aurka. Erdi Aroan Assona idatzirik aurkitu ohi dugu.
Astere
Sabino Aranak eta Koldo Elizaldek argitaratuko Santu Izendegia-n proposatutako izena.
Asteri
Sabino Aranak eta Koldo Elizaldek argitaratuko Santu Izendegia-n gaztelaniazko Asterio-ren baliokidetako ematen den izena. Grezierako Asteríeantroponimotik dator eta hau astér 'izarra' izen arruntetik. Koeos titanaren alaba zen Asteriak itsasora bota zuen bere burua, Zeusen ihesi, eta Delos uharte ezaguna bilakatu. Baliokidea: Asterio (gaz.).
Asur
Erdi Aroko izena. 1110ean Iruñeko katedraleko dokumentazioan ageri da. Karrantzan (B) badago Asur deritzan erreka.
Asura
Eratsun eta Beintza-Labaiengo (N) aurkintza eta baserri izena. Erdi Aroan Assur gizon izena ageri da Iruñeko katedraleko artxiboan.
Asuri
Erdi Aroko izena, Euskal Herritik Asturiaseraino erabilia. Asuri 919. urtean agertzen da lekukotzat epaiketa batean, Espejo (A) herrian.
Ata
Aralarko aurkintza eta menhirra. Erroldanek bota omen zuen harritzarra Done Mikelen santutegitik Madotz (N) herriaren kontra, eta horregatik Errolanarria esaten zaio.
Atallu
Araitz nafar ibarreko herria eta Andre Mariaren adbokazioa. Atalluko XIV. mendeko Ama Birjinaren irudia Done Joanesen elizan zegoen. Zoritxarrez egun desagertua da.