Latineko Fortunius (Fortuna teonimotik) izenaren euskal aldaera, erdarazko Fortun, Fortuin, Fortuño eta Ortuño-ren kidea. Dokumentazioan frankotan agertzen zaigu; lehendabiziko lekukotasuna Leirekoa da, 1043koa (Orti Ortiz).

Zeruan sortzen den uztai koloretsua, eguzkiak argia eurian islatzen duenean. Sineste askoren iturri izan da mitologiako izen hau. Adibidez, ekaitza dagoenean Ortzadar-en babesa eskatzen da. Ostadar honen aldaera da.

Ahaidegoa adierazten duen izen arrunta eta Erdi Aroko antroponimoa. Ziortzako (B) kolegiatak zituen saroien zerrendan agertzen da, 1398an.

Gutxienez XVI. mende arte iraun zuen izena. XIV. mendean Bilbon eta Ziortzan (B) azaltzen da, eta 1493an bigarren herri horretan (Osana de Martitegui). Inoiz Ozana (Ozana de Herçilla, Durango, B, 1514) eta Usana (Vsana de Yloro, Ondarroa, B, 1490) aldaerak ere agertzen dira.

Zeru garbia, hodeirik gabea adierazten du hitz honek. Osagaiak ortzi (ikus Urtzi) eta garbi dira.

Atondo herriko Andre Mariaren baseliza eta mendia (Itza zendea, N). Herriaren izenak dioen bezala (Ataondo behinola, ate eta ondotik) Arakil eta Iruñerriaren arteko atean, harratean dago 1570ean eraikitzen hasi zen baseliza hau, antzinako Oskiartea-n edo Oskiatea-n (cf. honen aurkez dagoen Axitarte 'Dos Hermanas').

Euskal Herriko bazter guztietan aurki daitekeen lore ttiki baina alaia da, beste toki batzuetan bitxilore edo butxi deitua.

Hitz arrunta ('zeruertza, zerumuga'), azken urteotan ponte izentzat erabili dena.

P. M. Otaño Barriola (Zizurkil, 1857 - Argentina, 1910) idazlea eta bertsolaria izan zen.