Nafarroako ibarra, Aralar mendiaren magalean. 1268an dokumentatzen da lehen aldiz, Araitz moduan. 1595ean herriko gizon eta emakume asko kartzelaratu zituzten, azti eta sorginak zirelakoan. Grazia Usabarrena, presondegitik bizirik atera zen bakarra -gainerako guztiak epaiketaren zain zeudela hil ziren-, errugabetzat jo zuten.